H Mοντεσσοριανή προσεγγιση κατά τις πρώτες εβδομάδες της ζωής

Η Μοντεσσοριανή προσέγγιση στις πρώτες εβδομάδες της ζωής.   -  Η « εξωτερική κύηση» .  Η συμβιωτική ζωή.

« Στην πραγματικότητα θα πρέπει να θεωρήσουμε πως η εμβρυική ζωή του παιδιού εκτείνεται και μετά από την γέννησή του. Η ζωή αυτή διακόπτεται από ενα σημαντικό γεγονός, την περιπέτεια της γέννησης, χάρη στην οποία το παιδί βρίσκεται ξαφνικά σε ένα νέο περιβάλλον»

Μαρία Μοντεσσόρι – «Εκπαίδευση για έναν καινούριο κόσμο»

Γιατί το έμβρυο εγκαταλείπει την μήτρα προτού να είναι εντελώς έτοιμο για τον εξωτερικό κόσμο;

Η απάντηση βρίσκεται στο τεράστιο μέγεθος του εγκεφαλικού φλοιού. Μετά από εννέα μήνες το κεφάλι έχει το μέγεθος της λεκάνης της μητέρας του και γι ‘αυτό είναι ζωτικής σημασίας να γεννηθεί. Τότε ξεκινάει η δεύτερη κυοφορία. Αυτή την φορά η μητρική αγκαλιά αντικαθιστά την μήτρα και το στήθος της μητέρας αντικαθιστά τον πλακούντα και τον ομφάλιο λώρο.

Η μητέρα και το παιδί έχουν ανάγκη να μείνουν μαζί και να συνεχίσουν την συμβίωση καθώς μετά από εννέα μήνες εγκυμοσύνης το νεογέννητο δεν είναι ακόμα έτοιμο για μια αυτόνομη ζωή. Η συμβιωτική περίοδος είναι η περίοδος κατά την οποία το νεογέννητο πρέπει να μεταβεί από μια βιολογική σε μια ψυχολογική γέννα. Η πρώτη γέννα είναι βέβαια η στιγμή όπου το παιδί βγαίνει από την μήτρα και η δεύτερη αντιστοιχεί στη στιγμή όπου το παιδί επιτυγχάνει μια βασική ενοποίηση σώματος και νου και αποκτά βασική γνώση του νέου περιβάλλοντός.

Κατά την εξωτερική κύηση ο εγκέφαλος αρχίζει να απορροφά πληροφορίες από το εξωτερικό περιβάλλον με πιο άμεσο τρόπο και συνεχίζει την εκπαίδευση του λαμβάνοντας περισσότερα ερεθίσματα. Κατά την διάρκειά αυτής της περιόδου η μητέρα συνεχίζει να βοηθά το παιδί γνωρίζοντας του τον καινούριο κόσμο και βοηθώντας τον να αποκτήσει τις ιδιαίτερες ικανότητες που διαθέτουν όλα τα ανθρώπινα όντα. Η μητέρα θέτει τον εαυτό της στην « υπηρεσία της ζωής» δηλαδή την προστατεύει και προσφέρει ένα περιβάλλον προσαρμοσμένο στην ανάπτυξη του παιδιού. Όπως δίδαξε η Μαρία Μοντεσσόρι , μια εκπαίδευση που ξεκινάει από την στιγμή της γέννησης αποτελεί ένα απαραίτητο « βοήθημα ζωής»

Το παιδί θα χρειαστεί τώρα και για μια εκτεταμένη περίοδο , έναν ενήλικα που θα του παρέχει τροφή, να το προστατεύει από τους εξωτερικούς παράγοντες, να φροντίζει την σωματική υγιεινή του και να το μετακινεί μέσα στο χώρο για όσο αδυνατεί να κάνει μόνο του. Το νεογέννητο ζητάει βοήθεια κλαίγοντας και οι ανάγκες του ικανοποιούνται μέσω της ανταπόκρισης του εξωτερικού περιβάλλοντός του στο κλάμα του. Γι αυτό το κλάμα του μωρού έχει ιδιαίτερη απήχηση στον εγκέφαλο των γονέων και συνήθως διεγείρει την επιθυμία τους να κάνουν ότι είναι δυνατόν για να το ικανοποιήσουν. Ειδική ευαισθησία έχει σε αυτό η μητέρα και ανταποκρίνεται πηγαίνοντας συνέχεια στο παιδί για να το ηρεμήσει. Αυτή η ανάγκη να βοηθήσει το παιδί την ωθεί να προσφέρει ανθρώπινη επαφή και αλληλεπίδραση αμέσως μετά την γέννα, δηλαδή κατά την διάρκεια της «ευαίσθητης περιόδου μητρότητας» όπου αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη ευαισθησία προς το νεογέννητο.

Έρευνες έχουν δείξει ότι το εύρος και η ποιότητα της φροντίδα που προσφέρει η μητέρα σχετίζονται άμεσα με την ποσότητα του χρόνου που περνάνε μαζί τις πρώτες ημέρες μετά την γέννα. Τα αισθήματα της μητέρας απέναντι στο παιδί και η ανταπόκρισή της στις ανάγκες του είναι απόρροια της γνώσης που απέκτησαν και οι δύο τους κατά την διάρκεια της ευαίσθητης περιόδου μητρότητας.

Στην συμβιωτική ζωή τρία είναι τα σημεία επαφής που έχουν ιδιαίτερη σημαία για την σχέση μητέρας και παιδιού:

Το κράτημα. Η επαφή του σώματος πληροφορεί το παιδί για την αποδοχή και την συμπεριφορά της μητέρας. Καθησυχάζει και διευκολύνει το παιδί να προσαρμοστεί στο καινούριο περιβάλλον του

Το άγγιγμα, δηλαδή ο τρόπο που χρησιμοποιούμε τα χέρια μας όταν φροντίζουμε το παιδί, όταν το ντύνουμε, το αλλάζουμε ή το κάνουμε μπάνιο. Το άγγιγμα προυποθέτει την θετική συναισθηματική ανάμειξη της μητέρας ,μέσα από αυτό το θετικό αίσθημα το παιδί γνωρίζει τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει.

Το τάισμα ο τρόπος που προσφέρεται το γάλα είναι σημαντικός. Ο μητρικός θηλασμός είναι τροφή για βιολογική ευημερία και για ανθρώπινη σχέση. Το παιδί προσκολλάται στο στήθος και μέσα από αυτό συνδέεται με την μητέρα αποκτάται μια ψυχοσωματική ένωση που προσφέρει χαρά και χαλάρωση . Το γεύμα γίνεται ευκαιρία για να χαρεί ο ένας τον άλλον όταν προσφέρουμε στο παιδί  την ελευθερία να προσκολλάται οικειοθελώς στο στήθος, να θηλάζει αβίαστα και να αποσύρεται μόνο όταν έχει ικανοποιηθεί.

Εάν όλες αυτές εμπειρίες μέχρι τις 6-8 εβδομάδες είναι θετικές τότε έχουμε ενα παιδί που έχει γίνει η απαραίτητη ενοποίηση σώματος και νου. Στο τέλος της συμβιωτικής περιόδου το παιδί έχει γνωρίσει το νέο του περιβάλλον, έχει αποκτήσει μια θετική εικόνα και μια βασική εμπιστοσύνη προς τον κόσμο που θα ζήσει επειδή οι ανάγκες του ικανοποιούνται. Η εμπιστοσύνη δημιουργεί αισιόδοξα άτομα , που αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως όμορφο και καλό που θα τους προσφέρει βοήθεια σε όσες δυσκολίες κι αν φέρει η ζωή .

Η Μαρία Μοντεσσόρι είχε καταλάβει πλήρως την ανάγκη να προετοιμαστούν οι ενήλικες που φροντίζουν το βρέφος , να το γνωρίσουν καλύτερα για να μπορέσουν να ανταποκριθούν πλήρως στις σωματικές και ψυχικές του ανάγκες και οραματίστηκε τον ρόλο των παιδαγωγών βρεφικής ηλικίας ως ένα μέσω βελτίωσης της σωματικής και πνευματικής υγείας της ανθρωπότητας , την στιγμή ακριβώς που ξεκινάει η ζωή . Είμαστε περήφανοι που είμαστε συνεχιστές αυτής της μεγάλης της κληρονομιάς!