Η Προσαρμογή στον παιδικό μας σταθμό - το μοντέλο του Βερολίνου

Έχοντας δουλέψει με διαφορά παιδαγωγικά μοντέλα προσαρμογής σε όλα αυτά τα χρόνια που ασχολούμαστε με τα παιδιά η Αλεξάνδρα κι εγώ, καταλήξαμε στο μοντέλο προσαρμογής που μας ταιριάζει περισσότερο και που θεωρούμε πολύ αποτελεσματικό και που εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στις χώρες της βόρειας Ευρώπης, ονομάζεται  “μοντέλο προσαρμογής του Βερολίνου”.

Το μοντέλο προσαρμογής στον βρεφικό και τον παιδικό σταθμό Πρωτοβαδίσματα περιλαμβάνει 6 στάδια:

1. Έγκαιρη ενημέρωση των γονέων ότι η συμμετοχή τους είναι απαραίτητη και επιθυμητή. Άμβλυνση τυχόν άγχους αποχωρισμού των γονέων με την επισήμανση ότι αυτοί θα παραμείνουν τα κύρια πρόσωπα αναφοράς για το παιδία.
2. Μια τριήμερη πρώτη φάση προσαρμογής, κατά την οποία το παιδί συνοδεύεται από το γονιό. Ο γονιός παραμένει καθ’ όλη τη διάρκεια της φάσης αυτής μαζί με το παιδί μέσα στο χώρο παιχνιδιού. Την προσαρμογή δεν μπορεί να την κάνει και όποιο άλλο πρόσωπο βρίσκεται κοντά στο παιδί, γιατί  έτσι θα χανόταν  η ευκαιρία να γνωριστούν οι γονείς με τη νηπιαγωγό
3. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους οι γονείς δέχονται από τη νηπιαγωγό υποδείξεις για τη συμπεριφορά τους ενώ ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια να αμβλυνθούν οι επιφυλάξεις τους και να χτιστεί σχέση εμπιστοσύνης της νηπιαγωγού προς το παιδί. Οι γονείς θα πρέπει στο δωμάτιο του παιχνιδιού να συμπεριφέρονται παθητικά, να μην πιέζουν το παιδί να απομακρυνθεί από αυτούς και να το δέχονται πάντα όταν ζητάει την αγκαλιά τους. Το παιδί θα αρχίσει να εξερευνά το νέο περιβάλλον από μόνο του, όταν είναι έτοιμο. Πιθανόν θα θελήσει συχνά να επιβεβαιώσει με το βλέμμα του, ότι τυγχάνει της προσοχής του γονέα του και ίσως να αναζητήσει το ασφαλές λιμάνι. Δουλειά του γονέα είναι να παίξει ακριβώς αυτό το ρόλο του λιμανιού. Για το λόγο αυτό δεν θα πρέπει ούτε να ψυχαγωγεί το παιδί του ούτε να παίζει μαζί του, αλλά ούτε και να διαβάζει ή να παίζει με τα άλλα παιδιά. Εάν το κάνει αυτό θα απομακρύνει την προσοχή του από το παιδί του και το πιο πιθανό είναι να το εκνευρίσει και να το οδηγήσει στο να βρει τρόπους, για να κερδίσει ξανά την προσοχή του γονιού του, αντί να ασχολείται με το νέο περιβάλλον και τη νηπιαγωγό. Το συναίσθημα ότι έχει το παιδί συνεχώς την προσοχή του γονιού του διευκολύνει την προσαρμογή και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια καλή αρχή. Η νηπιαγωγός προσπαθεί στο διάστημα αυτό χωρίς να πιέζει να έρθει σε επαφή με το παιδί, προσφέροντας του παιχνίδια ή συμμετέχοντας στο παιχνίδι του. Παρατηρεί με προσοχή την αλληλεπίδραση γονιού-παιδιού και αναζητά τα στοιχεία που θα καθορίσουν μια σύντομη ή εκτεταμένη προσαρμογή. 
4. Μια προσωρινή απόφαση για τη διάρκεια της προσαρμογής την τέταρτη μέρα.Την τέταρτη μέρα (αν πρόκειται για Δευτέρα τότε την πέμπτη μέρα) γίνεται η πρώτη απόπειρα αποχωρισμού. Μερικά λεπτά μετά την άφιξη στο χώρο του παιχνιδιού ο γονιός αποχαιρετά το παιδί και εγκαταλείπει το δωμάτιο, ακόμα κι αν το παιδί διαμαρτύρεται, παραμένει όμως δίπλα στην πόρτα. Εάν το παιδί αντιδρά στην αποχώρηση του γονιού με αδιαφορία, συνεχίζει να εξερευνά το περιβάλλον του με ενδιαφέρον και ανταποκρίνεται όταν του απευθύνονται, τότε μπορεί ο πρώτος αποχωρισμός να διαρκέσει μέχρι το πολύ 30 λεπτά. Αυτό συμβαίνει ακόμα κι αν το παιδί κλαίει μεν, αλλά η νηπιαγωγός μπορεί να το καθησυχάσει αμέσως και για διάρκεια. Εάν το παιδί δείχνει εξαντλημένο, για παράδειγμα αποσύρεται προς το μέρος που καθόταν ο γονιός, θα πρέπει η απόπειρα αποχωρισμού να τερματιστεί για τη μέρα αυτή. Εάν το παιδί φαίνεται μετά τον αποχωρισμό του γονιού ενοχλημένο (έντονη στάση του σώματος, εμφανής απάθεια) ή δεν είναι δυνατό να καθησυχαστεί από την νηπιαγωγό μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, επιστρέφει ο γονιός μετά από 2-3 λεπτά στο δωμάτιο παιχνιδιού. Αυτό συμβαίνει ακόμα κι αν το παιδί δείχνει αυτά τα σημάδια αρκετή ώρα αφού αποχώρησε ο γονιός. Η νηπιαγωγός παρατηρεί κατά την διάρκεια του αποχωρισμού και την επιστροφής του γονιού τη συμπεριφορά του παιδιού απέναντι σε αυτόν, προκειμένου να διαπιστώσει αν πραγματικά χρειάζεται το παιδί το γονιό του για 6 μέρες. Συχνή επαφή με τα μάτια, ανοιχτή και στενή προσέγγιση του παιδιού μέχρι και σωματική επαφή κατά τις πρώτες τρεις μέρες και κατά την επιστροφή του γονιού μετά την πρώτη απόπειρα αποχωρισμού είναι τα σημάδια μιας προσαρμογής που μπορεί να κρατήσει 2 με 3 εβδομάδες. Σαφείς προσπάθειες του παιδιού να ανταποκριθεί μόνο τους σε στρεσογόνες καταστάσεις, αδιαφορία ή ακόμα και αντίσταση σε απόπειρα παρηγόρησης, ελάχιστες επαφές με το βλέμμα και τυχαία μόνο σωματική επαφή είναι στοιχεία που συνηγορούν υπέρ μιας σύντομης προσαρμογής. Στην περίπτωση αυτή μια παρατεταμένη προσαρμογή βλάπτει παρά ωφελεί.
5. Μια φάση σταθεροποίησης ξεκινά την τέταρτη μέρα ή την πέμπτη (αν πρόκειται για Δευτέρα) κατά την οποία η νηπιαγωγός παρουσία των γονιών αναλαμβάνει τη φροντίδα του παιδιού (τάισμα, άλλαγμα) και παίζει μαζί του. Οι γονείς αφήνουν χώρο στη νηπιαγωγό να αντιδρά πρώτη στα σημάδια του παιδιού, βοηθούν ωστόσο, εάν το παιδί δεν την αποδέχεται ακόμα. Παρατηρώντας τις αντιδράσεις του παιδιού μεγαλώνει σταδιακά το χρονικό διάστημα για τα παιδιά που έχει επιλεγεί η σύντομη προσαρμογή κατά το οποίο το παιδί μένει μόνο του με τη νηπιαγωγό, οι γονείς παραμένουν ωστόσο αν είναι δυνατό μέσα στον παιδικό για την περίπτωση που εμφανιστεί ανάγκη. Με τη βοήθεια της νηπιαγωγού αναπτύσσουν οι γονείς έναν συγκεκριμένο τρόπο αποχωρισμού από το παιδί, ο οποίος στο εξής θα εφαρμόζεται σε κάθε αποχωρισμό. Εάν το παιδί δεν δέχεται τον αποχωρισμό και κατά τη διάρκεια της απουσίας των γονιών δεν μπορεί η νηπιαγωγός να το καθησυχάσει για σταθερά μεγάλο χρονικό διάστημα – εάν δηλαδή το παιδί χρειάζεται μεγαλύτερη διάρκεια προσαρμογής – οι απόπειρες αποχωρισμού θα πρέπει να επαναληφθούν μετά από 1 εβδομάδα.
6. Μια καταληκτική φάση, στην οποία οι γονείς δεν βρίσκονται πια μαζί με το παιδί στον παιδικό σταθμό, αλλά είναι σε κάθε περίπτωση διαθέσιμοι, εάν προκύψουν καταστάσεις, όπου το παιδί δεν μπορεί να παρηγορηθεί. Η προσαρμογή του παιδιού έχει ολοκληρωθεί, όταν η νηπιαγωγός μπορεί να χρησιμεύει ως βάση ασφαλείας και όταν το παιδί αφήνεται να παρηγορηθεί από αυτή. Ακόμα και σε αυτή τη φάση μπορεί το παιδί να διαμαρτύρεται όταν φεύγουν οι γονείς του. Αποφασιστικό κριτήριο είναι εδώ εάν η νηπιαγωγός μπορεί να το ανακουφίσει σύντομα και με διάρκεια και αν το παιδί μετά από λίγο στρέφεται με ενδιαφέρον και καλή διάθεση στις δραστηριότητες που του προσφέρονται.

Σε γενικές γραμμές η προσαρμογή του παιδιού απαιτεί μεγάλη ευελιξία. Συχνά παρατηρείται για παράδειγμα, ότι τα παιδιά τον πρώτο καιρό της παραμονής τους στον παιδικό είναι πολύ κουρασμένα. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό τον πρώτο καιρό τα παιδιά να επισκέπτονται τον παιδικό για λίγες μόνο ώρες”.

Καλή αρχή σε όλους τους γονείς που «πρωτοβαδίζουν» μαζί με τα παιδιά τους στον παιδικό και βρεφικό σταθμό μας!

Είμαστε πάντα κοντά σας να σας βοηθάμε και να σας κατευθύνουμε για μια ομαλή προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον, με την πείρα μας , τις συμβουλές μας και την διαρκή παρουσία μας.